Armoede en Sociale Uitsluiting Jaarboek 2016 - Blik op energiearmoede
De voorbije jaren zijn de prijzen voor energie sterk gestegen. Zo nam tussen januari
2007 en december 2015 de prijs voor elektriciteit toe met 44% en voor aardgas met
bijna 13% (CREG, 2016a) (zie tabel 5).
Tabel 5.
Evolutie van de gemiddelde elektriciteits- en aardgasprijs voor
huishoudelijke afnemers, januari 2007- december 2015, België
Vlaanderen
Wallonië
Brussel
Elektriciteit
€ 305,2 (+60,9%)
€ 213,4 (+35,4%)
€ 110,1 (+18,8%)
Aardgas
€ 75,4 (+6,7%)
€ 290,9 (+25,7%)
€ 64,5 (+5,5%)
Bron: CREG (2016a).
NB: Evolutie prijs elektriciteit: gebaseerd op een huishoudelijke klant met een verbruik van
3.500 kWh per jaar (verdeeld over 1.600 kWh overdag en 1.900 kWh ‘s nachts). De berekenin-
gen gaan uit van een gezin van 4 personen (rekening houdend met 500 kWh gratis elektriciteit
in Vlaanderen).
Evolutie prijs aardgas: gebaseerd op een huishoudelijke klant die aardgas gebruikt voor koken
en verwarming, met een verbruik van 23.260 kWh/jaar.
Voor elektriciteit is deze stijging onder meer te verklaren door een forse toename
van de bijdrage voor hernieuwbare energie en warmte-krachtkoppeling, de dis-
tributienettarieven en de heffingen (de federale bijdrage elektriciteit is meer dan
verdubbeld in deze periode). Ook voor aardgas moet de oorzaak hoofdzakelijk wor-
den gezocht in een sterke verhoging van de heffingen (o.a. een toename van de
federale heffing aardgas en een verhoogde bijdrage voor beschermde afnemers). In
de toekomst zullen de prijzen wellicht nog toenemen. Zo werd in september 2015
het btw-tarief op elektriciteit opgetrokken van 6% naar 21%, werd in januari 2016
de 100 kWh gratis elektriciteit voor gezinnen afgeschaft en werd in maart 2016 de
bijdrage voor het energiefonds verhoogd (zie hierover meer in hoofdstuk 2). In hun
studie naar de energieprijzen in België stellen Bonnard en collega’s (2015, p.62)
vast dat:
[…] België erg gevoelig is voor schommelingen van energieprijzen. Het land
heeft niet voldoende weerbaarheid, in het bijzonder door de structuur van
de gebouwen (slecht geïsoleerd) […]. Daarbij komt dat het land […] voor
74% afhangt van het buitenland voor energie, tegenover een Europees ge-
middelde van 53,3% in 2012. Het gebrek aan weerbaarheid raakt niet alle
bevolkingscategorieën op dezelfde manier. Onze studie toont dat de armste
bevolkingscategorieën de schommelingen van de energieprijzen het meest
ondergaan zonder zich op korte of lange termijn te kunnen aanpassen.
Het verbruik is niet alleen afhankelijk van het individuele gedrag, maar ook van het
type huisvesting (zie eerder), het arbeidsstatuut (werklozen, zieken, invaliden en
gepensioneerden brengen meer tijd binnenshuis door), de kwaliteit van de huis-
houdtoestellen, de leeftijd en gezondheid, het klimaat en de woonplaats (in de
winter zijn bijvoorbeeld de Ardennen kouder dan de rest van het land) (Huybrechs,
Meyer, & Vranken, 2011). Voor elektriciteit speelt ook het tijdstip van energiever-
bruik een rol (enkelvoudig tarief, tweevoudig uurtarief met verschil tussen dag- en
nachttarief, uitsluitend nachttarief).
Via het huishoudbudgetonderzoe
krijgen we een beeld van de inkomsten en uit-
gaven van gezinnen. De resultaten worden onder meer gebruikt om de korf van
40
