Het energiearmoedebeleid in Vlaanderen in vogelvlucht
1 2
basisproducten en diensten met een sociaal karakter (zoals de meeste voedings-
middelen, farmaceutische producten, personenvervoer). Deze beslissing doet de
regeringsmaatregel om de btw op elektriciteit te verlagen van 21% naar 6% uit april
2014 teniet.
Op 1 januari 2015 voerde de Vlaamse overheid een ‘heffing op de afnamepun-
ten van elektriciteit’ in. De opbrengst daarvan gaat naar het Energiefonds. In de
praktijk wordt deze aangewend voor de financiering van de VREG, van projecten
inzake groene warmte en voor de afbouw van de schulden veroorzaakt door groe-
nestroomcertificaten uit het verleden. Het betrof een kleine, vaste, maandelijkse
heffing (op jaarbasis ging het om een paar euro). Vanaf 1 maart 2016 werd deze
bijdrage aanzienlijk verhoogd, een maatregel die beter bekend staat als ‘Turtel-
taks’. Het tarief is afhankelijk van de verbruiksschijf van het jaarlijks elektriciteits-
verbruik. Voor een gezin met een gemiddeld elektriciteitsverbruik van 3.500 kWh
(= 3,5 MWh) bedraagt de heffing 100 euro. Op 15 juli 2016 besliste de Vlaamse
Regering om de heffing te verlagen voor wie tussen 20 en 50 MWh verbruikt. Vanaf
1 januari 2017 zou die categorie € 290 moeten betalen (in plaats van € 770) (deze
beslissing moest op het moment van het samenstellen van deze publicatie nog of-
ficieel worden bekrachtigd). Wie meer dan 50 MWh verbruikt, moet minstens €
1.300 betalen. Voor beschermde afnemers, klanten met een actieve budgetmeter
of klanten met een stroombegrenzer geldt een verlaagd tarief van 25 euro op jaar-
basis, ongeacht hun verbruik.
De Vlaamse Regering schafte in januari 2016 de maatregel ‘100 kWh gratis elek-
triciteit’ af. Tot en met 2015 had elk gezin jaarlijks recht op een gratis hoeveelheid
elektriciteit van 100 kWh, verhoogd met 100 kWh per gezinslid. Het argument voor
de afschaffing was dat deze maatregel de meest kwetsbare mensen moeilijk be-
reikte en de beoogde sociale en ecologische doelstellingen niet behaalde (Vlaamse
Regering, 2016a).
Ook de distributienettarieven voor elektriciteit werden in 2016 verhoogd omdat
de netbeheerders in 2010-2014 meer kosten en minder opbrengsten hadden dan
voorzien. Deze financiële schuld zou over een periode van vijf jaar worden aange-
zuiverd. Voor een doorsnee gezin zal de elektriciteitsfactuur daardoor naar schat-
ting met € 35 stijgen. De distributienettarieven voor aardgas daalden voor een
doorsnee gezin met gemiddeld € 17
Ook in 2015 was er al een verhoging van de
distributienettarieven (zowel voor elektriciteit als voor gas) omdat de netbeheer-
ders vanaf dan onderworpen zijn aan vennootschapsbelasting en dit doorrekenen
aan de klant.
5. Een evaluatie van het energiearmoedebeleid
In deze paragraaf evalueren we in grote lijnen het energiearmoedebeleid, hoofd-
zakelijk gebaseerd op de adviezen van belangenorganisaties over de conceptno-
ta energiearmoedeprogramma
Die conceptnota bevat een heel aantal positieve
punten. Zo ondersteunt de SERV (2016) de preventieve aanpak omdat financieel
kwetsbare groepen veel baat hebben bij investeringen die hun energiekosten pre-
65
