1 5
Het recht op water onder druk?
Jill Coene
1. Inleiding
Energiearmoede staat al langer op de beleidsagenda, maar rond waterarmoede
blijft het vaak stil. Toch stellen we vast dat er recent meer aandacht voor dit thema
komt. In 2012 kaartte de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) het pro-
bleem aan en middenveldorganisatie Samenlevingsopbouw werkt aan een project
rond waterarmoede
Wetenschappelijk onderzoek naar het thema blijft schaars,
maar recent verscheen een verkennende studie naar waterarmoede in België in
opdracht van de Koning Boudewijnstichting (Aubard & Robert, 2015). In het Vlaams
Actieplan Armoede 2015-2019 worden diverse acties genoemd. We vinden het dan
ook belangrijk om in dit Jaarboek met focus op energiearmoede de nauw verwante
thematiek van ‘waterarmoede’ onder de loep te nemen.
De SERV (2012, p.13) definieerde waterarmoede, naar analogie van energiear-
moede, als volgt: “een persoon is in waterarmoede wanneer hij/zij bijzondere
moeilijkheden ondervindt om zich in zijn/haar woonst te voorzien van drinkwater
noodzakelijk voor elementaire behoefte.” Volgens de SERV (2012) vat deze definitie
het risico om afgesloten te worden van de levering van drinkwater, maar even-
zeer ‘verdoken waterarmoede’. Daarvan is sprake als men zo zuinig omspringt met
drinkwater dat men niet kan voorzien in elementaire behoeften of dat men andere
en goedkopere waterbronnen gebruikt waarvan de kwaliteit niet gegarandeerd is.
Naar analogie met energiearmoede, kent waterarmoede drie oorzaken: een ontoe-
reikend inkomen, een te hoge waterfactuur (bijvoorbeeld door een toename van
de waterprijs of een verhoogd waterverbruik, zoals bij werkloosheid) en de huisves-
tingssituatie (bijvoorbeeld verborgen lekken, het ontbreken van waterbesparende
installaties of van regenwaterrecuperatie) (Aubard & Robert, 2015). Waterarmoede
mag, net als energiearmoede, niet los worden gezien van de algemene armoede-
problematiek (SERV, 2012; Aubard & Robert, 2015).
Hoewel het recht op water (net zomin als het recht op energie) niet als zodanig is
opgenomen in de Belgische grondwet, zou men kunnen aanvoeren dat het deel uit-
maakt van het recht op een menswaardig leven, het recht op behoorlijke huisves-
ting of het recht op bescherming van de gezondheid (Steunpunt tot bestrijding van
armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting, 2015). Toegang tot (drink)wa-
ter is immers essentieel voor hydratatie, lichamelijke hygiëne en algemene hygiëne
(bv. schoonmaak, kleding wassen), het bereiden van voedsel en sanitaire voorzie-
ningen. Wie zijn toevlucht moet nemen tot (drink)water uit flessen of tot publieke
voorzieningen (bv. drinkwaterfonteintjes, openbaar sanitair) en wie onvoldoende
kan voorzien in algemene of persoonlijke hygiëne, riskeert gezondheidsproblemen,
hogere uitgaven en/of sociaal isolement (Aubard & Robert, 2015).
125
