2 8
Inclusieve wijkontwikkeling in de
Gentse Dampoort: participatieve
woonrenovatie op maat van
kwetsbare bewoners
Pascal Debruyne & Natan Hertogen
1. Inleiding
De ondermaatse toestand van het Vlaamse woningpatrimonium heeft een grote
impact op de algemene leef- en woonsituatie van kwetsbare stadsbewoners. Bijna
een miljoen Vlaamse woningen is kwalitatief ontoereikend (Vanderstraeten & Ry-
ckewaert, 2015). Naar schatting 350.000 van deze woningen is structureel niet in
orde en kan een fikse opknapbeurt gebruiken. Jammer genoeg spelen deze cijfers
ook een grote rol in de armoedetoestand in Vlaanderen en evenzeer in de stedelij-
ke concentratie ervan (Dewilde & Raeymaeckers, 2008; Oosterlynck, 2010). Wijken
met een woningpatrimonium van slechte woon- en energiekwaliteit trekken heel
wat mensen met een laag inkomen aan omdat de woningen er doorgaans betaal-
baarder zijn. Waar arbeid de grootste potentiële inkomstenbron is, is de woonkost
voor Vlaamse gezinnen de belangrijkste uitgavenpost. Wie bij wijze van armoede-
bestrijding inzet op werk en inkomen, doet dus best even grote inspanningen op
het gebied van wonen en uitgaven.
Een te laag aanbod aan kwalitatieve, betaalbare woningen brengt mensen met een
laag inkomen dubbel in de problemen. Ten eerste door de hoge huur- en koopprij-
zen. Zo stegen bijvoorbeeld de private huurprijzen in de periode van 2005 tot 2013
met acht percent. Ten tweede komen daar, bij wie noodgedwongen een slechte
woning huurt of koopt, nog hoge energiekosten bij. De elektriciteitsprijzen stijgen
en verhogen de woonkosten, maar structureel zorgt vooral de lage Vlaamse reno-
vatiegraad ervoor dat de energiekost de hoogte ingaat (Vlaams Energieagentschap,
2015; Winters e.a., 2013). Slecht geïsoleerde woningen zorgen immers voor heel
wat kostelijk energieverlies (Huybrechs, Meyer, & Vranken, 2011). We zien een vici-
euze cirkel. Mensen met een beperkt woonbudget wonen in ondermaatse huizen,
waar ze een te groot deel van hun inkomen betalen aan de verhuurder of de bank,
alsook aan de netbeheerders en energieleveranciers. Ook in het specifieke geval
van gepensioneerden huiseigenaars met een afbetaalde hypotheek, maar een laag
vervangingsinkomen, zien we hetzelfde mechanisme aan het werk. Op die manier
creëert het structurele woonprobleem een accumulatie van individuele armoede-
verhalen.
Dit hoofdstuk behandelt het project ‘Dampoort KnapT OP!’ van CLT Gent vzw in
samenwerking met de projectpartners OCMW Gent, Samenlevingsopbouw Gent,
185
