Armoede en Sociale Uitsluiting Jaarboek 2016 - Blik op energiearmoede
SIVI en Domus Mundi
Dit innovatieve project zoekt zowel financiële oplossingen
als een juiste manier van begeleiden voor precaire groepen op de woonmarkt. Na
een uitgebreide uitleg over het opzet en de specifieke kenmerken van de werking
van het project, gaan we dieper in op de mogelijkheden en voorlopige resultaten
van deze aanpak. We behandelen dit project als een ‘good practice’ en als dusdanig
een mogelijke inspiratiebron voor een meer inclusieve stadsvernieuwing. We geven
inleidend enkele redenen daarvoor.
Het project hanteert ten eerste een collectieve aanpak van wijkrenovatie, gericht
op noodkopers. De sociale impact van een wijkrenovatie gaat namelijk al vlug ver-
loren wanneer het kader zich beperkt tot individueel aan te vragen premies en
individuele begeleiding. Het collectiviseren van de renovatiewerken kan voor deel-
nemers financieel en vooral kwalitatief voordelig zijn. Een samenaankoop bijvoor-
beeld, sterkt de onderhandelingspositie van de consument ten aanzien van de aan-
nemers. Dit is belangrijk voor lage inkomensgroepen.
Ten tweede beschrijven we de concrete toepassing van een systeem van subsidie-
retentie. Dat wil zeggen dat de financiering van de renovatiewerken niet via een
subsidie verloopt, maar via een rollend fonds dat op een gegeven moment in de
toekomst de voorfinanciering zal terugkrijgen. Deze financieel innovatieve aanpak
is sterk afgestemd op de noden van kwetsbare bewoners.
Ten derde werkt de participatieve aanpak versterkend voor mensen met een woon-
probleem. Participatieve groepsbijeenkomsten van geïnteresseerde verbouwers
maken het mogelijk acties op maat uit te werken. De samenkomsten versterken de
sociale cohesie in de groep en versterken de collectieve dimensie van de woonpro-
blematieken die ze ervaren.
Ten laatste kan deze aanpak van wijkontwikkeling via woonrenovatie en participatie
een belangrijke rol spelen om processen van gentrificatie of sociale verdringing af
te remmen of zelfs tegen te gaan. Kwetsbare zittende bewoners worden gesteund
in hun woonrecht, in plaats van gedwongen de woning te moeten verlaten in een
zoektocht naar goedkopere huisvestingsalternatieven. Kortom, door wijkrenova-
ties collectief en bottom-up aan te pakken, afgestemd op de bestaande noden van
kwetsbare bewoners, passen ze in een integrale en meer inclusieve visie op stads-
vernieuwing.
Afsluitend kaderen we dit lokale project in Vlaamse beleidsintenties om energiear-
moede te bestrijden. Het energiearmoedeplan van de Vlaamse Regering (2016) wil
energiebesparing niet los zien van de algemene verbetering van de woonkwaliteit.
De ervaring uit renovatieprojecten zoals ‘Dampoort KnapT OP!’, zo willen we aan-
tonen in deze bijdrage, illustreert dat de verbetering van woonkwaliteit en ener-
giezuinigheid best samen worden aangepakt. Doorgedacht naar een grotere schaal
kunnen wijkrenovaties van dit type heel wat impact hebben op de genoemde se-
cundaire woonmarkten. Tegelijkertijd kunnen ze een dam opwerpen tegen sociale
186
