Armoede en Sociale Uitsluiting Jaarboek 2016 - Blik op energiearmoede
Mensen in slecht geïsoleerde woningen moeten massaal stoken om het een beetje
warm te krijgen. Er wordt noodgedwongen bijverwarmd met energieverslindende
elektrische kacheltjes of gasbrandertjes.
Als de factuur komt, is het puzzelen en worden mensen gedwongen tot het maken
van onmogelijke keuzes. Evident speelt de hoogte van het bedrag een grote rol,
maar ook het moment waarop de factuur in de bus valt, blijkt bepalend. Naast
energie moeten ook schoolkosten, dokter- of apotheekkosten en huurprijzen wor-
den betaald. De ene factuur wel betalen, zorgt dat de andere niet kan worden be-
taald. Op een bepaald moment in de maand is het geld op en is het bang afwachten
of er nog extra rekeningen zullen volgen of niet. Als ze toch niet betaald kunnen
worden, heeft de enveloppe openen misschien niet echt zin meer. De onbetaalde
facturen en aanmaningskosten stapelen zich op.
3.2 De procedure bij wanbetaling
Wanneer een cliënt er niet in slaagt een factuur te betalen, probeert de energiele-
verancier zo snel mogelijk de schulden te innen. De ingevoerde sociale openbare-
dienstverplichtingen moesten zorgen dat dit gebeurt met aandacht voor de situatie
van de cliënt. Toch hebben mensen in armoede vooral het gevoel dat hier een bal
aan het rollen gaat, die ze moeilijk kunnen stoppen.
Wanneer een klant er niet meer in slaagt een rekening te betalen, volgt een water-
val aan maatregelen (zie ook hoofdstuk 1). Een klant die het aandurft, kan een af-
betalingsplan aanvragen bij de commerciële leverancier. Het afbetalingsplan dat de
aanbieder dan voorstelt, is vaak te nemen of te laten, hoewel het niet steeds even
realistisch is voor de klant. De energieleveranciers hebben erg weinig zicht op de
sociaaleconomische situatie van hun klant en missen vaak de juiste competenties
om tot een degelijk afbetalingsplan te komen. Bovendien stijgt na het in werking
treden van dit afbetalingsplan vaak de voorschotfactuur, waardoor een klant een
extra afbetaling én een verhoogd voorschot moet kunnen betalen. De sociale sta-
tistieken van de VREG (2016a) tonen dan ook aan dat voor meer dan 40% van alle
afbetalingsplannen een afbetaling wordt gemist, te laat komt of uiteindelijk niet
meer correct wordt betaald. In de conceptnota energiearmoedeprogramma van
de Vlaamse Regering (2016) staat wel dat de goede praktijken voor betaalplannen
(zie VREG, 2014) zullen worden opgelegd aan de leveranciers. Het is afwachten wat
daar de effecten van zullen zijn.
Wanneer het bij de commerciële leverancier niet meer lukt om de schulden te
betalen, komt men terecht bij de netbeheerder. De netbeheerders kregen de op-
dracht om klanten die niet terecht kunnen op die commerciële markt, bijvoorbeeld
omwille van schulden, te voorzien van energie. Het tarief dat de netbeheerder
aanrekent, kan hoger liggen dan het tarief bij de commerciële leverancier (behalve
voor beschermde klanten, zij behouden het sociaal tarief). Bovendien moeten ook
de schulden van de commerciële leverancier verder worden afbetaald.
148
