23 FICHE 5 Welke praktijktips horen bij dit antwoord? Besteed aandacht aan de ‘bouwstenen’ van woorden. • Geef expliciete instructie over de woordvorming. » Benoem bijvoorbeeld het grondwoord (kneden, eens, stoel), het voorvoegsel (ge-kneed, on-eens) en het achtervoegsel (kned-ing, kneed-baar, stoel-en) van moeilijke woorden. Geef eventueel ook de betekenis van de verschillende woorddelen. Zo is onkneedbaar afgeleid door voorvoegsel on- (‘niet’) en achtervoegsel -baar (‘geschikt voor’) toe te voegen aan grondwoord kneden. » Wijs leerlingen erop hoe woorden zijn verbogen of vervoegd. Zeg bijvoorbeeld: • “Fadoua’s boek betekent ‘het boek van Fadoua’.” • Of: “Als je van iets meer dan twee hebt, dan zet je -en achter het woord, zoals bij schoen-schoenen.” • Of nog: “Vandaag tel ik acht koekjes. Gisteren telde ik er nog tien. Door de -de achter tel weet je meteen dat het over iets in het verleden gaat. En stel je je de koekjes voor als grote of kleine koeken? Je merkt het inderdaad aan het woord zelf: dankzij de -je verklein je een woord.” • Gebruik dit soort verbogen, vervoegde, samengestelde, afgeleide woorden bewust in verschillende contexten en lesdomeinen of vakken. • Bouw oefenkansen in om deze inzichten over woordvorming te verwerken. » Laat hen bijvoorbeeld de grondwoorden van afleidingen met achtervoegsel -ing achterhalen. Zo komt daling van dalen, vertraging van vertragen. » Laat hen in kleine groepjes beoordelen of bepaalde woorden wel bestaan in het Nederlands. Zo bestaat gedaald wel, maar *ge-vertraagd niet. » Vraag hun hoe je zegt dat een boom, een boek, een tafel … klein is. » Vraag hun hoe je op een andere manier zegt dat dit de stoel van je klasgenootje is? (“Hier zit Lara, dit is … Lara’s stoel.”) Wil je meer weten over dit onderwerp, neem dan hier een kijkje: • Aandachtspunten voor een leesprogramma voor jongeren met leesmoeilijkheden • STARI: Reading Intervention Program & Strategies | SERP (In het Engels) • WordGen Weekly: Academic Language Development | SERP (In het Engels) Wil je meer weten over het onderliggende onderzoek, kijk dan zeker naar deze studies: • Goodwin, A. P., & Ahn, S. (2013). A meta-analysis of morphological interventions in English: Effects on literacy outcomes for school-age children. Scientific Studies of reading, 17(4), 257-285. • Silverman, R. D., Johnson, E., Keane, K., & Khanna, S. (2020). Beyond decoding: A meta-analysis of the effects of language comprehension interventions on K–5 students’ language and literacy outcomes. Reading Research Quarterly, 55, S207-S233. Taaltrajecten
RkJQdWJsaXNoZXIy MTg3Nzk=