Taalintegratietrajecten Praktijkgids

45 Schriftelijke vaardigheden: ga voor een vroege start en blijf inzetten op technisch lezen en leesbegrip Goed kunnen lezen is een onmisbare vaardigheid. Voor leerlingen die lezen gaat er een wereld aan kennis, ervaringen en emoties open. Via teksten en verhalen kunnen ze gebeurtenissen rondom hen plaatsen en hun fantasie vergroten, maar ook meer inzicht krijgen in hoe mensen met elkaar omgaan. Leerlingen die veel lezen ontwikkelen een grotere woordenschat en taalvaardigheid. Hoe goed ze lezen, beïnvloedt hoe succesvol ze hun schooltijd doorlopen. Net daarom willen veel onderzoekers achterhalen hoe je leerlingen die het moeilijk hebben met lezen kunt ondersteunen. Want, eens ze een achterstand oplopen in de lagere school, wordt de kloof in het secundair met leerlingen zonder leesmoeilijkheden alleen maar groter. Al van in de kleuterklas inzetten op beginnende geletterdheid is een eerste belangrijke stap om gelijke kansen te geven. Het is nooit te laat om te remediëren bij oudere leerlingen, maar het is wel zo dat je minder snel vorderingen maakt dan wanneer je preventief werkt. Verder vraagt goed en motiverend leesonderwijs in kleuter-, lager of secundair onderwijs zowel aandacht voor technische vaardigheden als een betekenisvol kader dat inzet op vaardigheden die je nodig hebt om een verhaal beter te begrijpen of te weten hoe je een tekst aanpakt. In de meeste succesvolle leesinterventies wordt dan ook tegelijk gewerkt aan schriftelijke en mondelinge taalvaardigheden zoals woordenschat, school- en vaktaal. 4.1 Bereid leerlingen vroeg genoeg voor op het leren lezen Voor jonge kinderen en in het bijzonder voor risicolezers, is het belangrijk om vroeg in te zetten op vaardigheden die het leren lezen ondersteunen. Bewust in activiteiten en spel inzetten op mondelinge taalvaardigheden zoals luis- terbegrip, vertelvaardigheden, woordenschat en taalbe- wustzijn is essentieel. Maar er is meer nodig. Kleuters ont- dekken niet vanzelf dat woorden (bijvoorbeeld ‘zon’) bestaan uit afzonderlijke klanken (bijvoorbeeld ‘z’, ‘o’, ‘n’), wat we omschrijven als fonemisch bewustzijn, en dat je klanken kan koppelen aan letters. Precies deze vaardighe- den blijken erg belangrijk voor een goede basis in tech- nisch lezen. Technisch lezen is op zijn beurt weer essentieel om met begrip en plezier te kunnen lezen. • Bied daarom expliciet en doordacht materialen en kansen aan om het fonemisch bewustzijn en de koppe- ling tussen klanken en letters op een speelse manier te stimuleren. • Start vroeg met dit aanbod, zeker vanaf de tweede kleuterklas. Hoogstaand onderzoek laat zien dat deze preventieve aanpak helpt om latere leesproblemen te voorkomen of ernstigere problemen bij risicolezers tegen te gaan. Boven- dien versterkt die vroege aandacht voor beginnende gelet- terdheid ook de mondelinge taal. Alleen maar winst dus. Ook NTL’s, leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis en leerlingen met een lage SES profiteren van deze interven- ties. Voor hen is er echter meer nodig. Deze doelgroepen vragen om een aangepaste aanpak die rekening houdt met hun achtergrondkenmerken, verschillen in het klanksys- teem enz. Wel is het belangrijk om voor ogen te houden dat NTL’s geen verhoogde kans hebben op technische leesmoeilijkheden als ze de thuistaal voldoende ontwikkelen en een goed taalaanbod krijgen in het Nederlands met aandacht voor beginnende geletterdheid. Er ligt wel een grotere uitdaging als ze nog weinig ervaring hebben met het Nederlands en zich de klanken nog eigen moeten maken.