COVERVERHAAL MAGAZINE UNIVERSITEIT ANTWERPEN 41.2021 11 Democracy needs humanities Philosopher, publicist and expert on the Middle East Ludo Abicht wrote his 35th book at the age of 85. Anarchisme, van Bakoenin tot de commons (Anarchism, from Bakunin to the Commons) paints a rich picture of anarchism and explores what it can mean today. In fact, Abicht was always an anarchist, and also a renegade Jesuit. A dissident communist. A left-wing flamingant. But also: someone who transcends the polarisation in society, who contributes to both the left-wing journal Meervoud (Plural) and the right-wing opinion magazine Doorbraak (Breakthrough). Even in the Jewish-Palestinian conflict, Abicht has allowed room for both voices to be heard and has gained respect from both sides. He is now 85 years old, and he still teaches the seminar on the Middle East at our university. Abicht studied in Germany, did a PhD on Paul Adler in Prague and taught in America for 20 years at Antioch College, where, among others, Coretta Scott King, Martin Luther’s wife, took classes. He regularly joined the Kings to demonstrate for human rights and against racism in Mississippi and Alabama. Abicht feels very woke, if that means: ‘being aware of injustice and wanting to do something about it’. Listening to different opinions is an essential element in upbringing and education for him. Abicht is hopeful for the future. He believes that self-preservation will eventually solve our threats, even those to the climate. But he is more concerned about increasing digitalisation that can erode our intellectual diversity by creating a lack of knowledge and a break with the past. He fears that we will lose ‘free thinking’. Along with American philosopher Martha Nussbaum, he advocates caring for languages, paying attention to different opinions and being able to sincerely listen to others. E Vrijheid van meningsuiting Vrijheid van meningsuiting is voor Abicht vrij absoluut. “De grens ligt bij het oproepen tot geweld. Als je het niet louter doet om te provoceren, mag je wat mij betreft álles zeggen. Maar: ik heb dan wél het recht om je over je uitspraken te ondervragen en je uit te nodigen die met bewijsmateriaal te staven. Ik doe hard mijn best om niemand bewust te kwetsen, maar ik maak me wellicht onbewust ook wel eens schuldig aan microagressie. Ik zei onlangs al grappend tijdens een lezing in Brussel: ‘Zonder mijn vrouw zou ik mijn boek al veel langer geschreven hebben. Gelukkig ben ik geen moslim met vier vrouwen.’ Dat viel bij een aantal moslims niet in goede aarde. En toch wil ik niet het zwijgen opgelegd worden. In Die verlorene Ehre der Katharina Blum schrijft Heinrich Böll: ‘Stuur één iemand weg die niet past in het kader, en alle anderen zwijgen.’ Dat mogen we niet laten gebeuren. Als ik iets schrijf in Doorbraak, dan weet ik dat 98 procent van de lezers mij waarschijnlijk rauw lust, maar toch mag ik blijven schrijven. Dat is goed. Andere meningen houden het debat fris en zetten ons aan tot nadenken.” ondemocratische grootmacht, zich eindelijk achter de klimaatdoelstellingen schaart, dat we het dan wel halen. Uit zelfbehoud zullen we uiteindelijk onze bedreigingen oplossen. Maar aan de andere kant vrees ik dat we almaar meer gerobotiseerd zullen worden, en dat dat onze intellectuele diversiteit zal aantasten door onder meer een gebrek aan kennis en een breuk met het verleden.” “Ik ben bang dat we binnenkort opnieuw zullen moeten leren wat ‘vrij denken’ is, namelijk denken buiten de lijntjes. Ik hoop niet dat het onderwijs zó vermarkt zal worden dat er alleen nog ruimte is voor studies die opbrengen of een link met de industrie hebben. De Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum schreef het heerlijke pamflet Not for Profit. Why democracy needs the humanities. Daarin breekt ze onder meer een lans voor kritisch denken en zorg voor taal. Dat lijkt me zó belangrijk: zorg voor taal, aandacht voor andere meningen en oprecht kunnen luisteren naar anderen.” hij zich daar achter de schermen wel voor in. Onlangs ondertekende ik de Jerusalem Declaration on Antisemitism. Kort gezegd vindt het document dat we én het bestaan van Israël mogen verdedigen én dat we de herinnering aan de Holocaust levendig moeten houden, maar die twee hoeven niet noodzakelijk aan elkaar gekoppeld te worden. Daar ligt wellicht een deel van de oplossing. Maar het is moeilijk, heel moeilijk.” Need for humanities Als hij op zijn 85 de balans opmaakt, kijkt Abicht dan tevreden terug? “Ik heb een beetje het gevoel dat Goethe ook had: hij wilde absoluut nog graag het Suezkanaal zien, maar hij is helaas gestorven voor het af was. Ik ben razend nieuwsgierig hoe de wereld de komende decennia zal evolueren, maar ik zal het helaas niet meer meemaken. Ik heb wel een irrationeel vertrouwen in de mensheid dat het goed komt. Ik ben ervan overtuigd dat als China, een totaal
RkJQdWJsaXNoZXIy MTg3Nzk=