MUA33

COVERVERHAAL 8 MAGAZINE UNIVERSITEIT ANTWERPEN 33.2019 M et Rosa Radema– kers (41) haalt h e t V l a a m s I nst i t uu t voor Biotechnologie – Centrum voor Moleculaire Neurologie niet van de minsten naar Antwerpen. De jonge ambitieuze neurowe- tenschapster heeft immers een palmares om u tegen te zeggen. Rosa is alumna biochemie aan onze universiteit, behaalde in 2004 haar doctoraat bij Christine Van Broeckhoven en trok in 2005 naar Florida waar ze veertien jaar lang als hoogleraar neurowetenschappen aan de gerenommeerde Mayo Clinic werkte. Haar terugkeer naar de alma mater is dus een omgekeerde braindrain. “Ik heb wel even moeten nadenken voor ik toehapte”, vertelt Rosa. “Ik had immers een erg fijne job in Florida, en het kost tijd om opnieuw een lab met capabele mensen op te bouwen. Maar uiteindelijk kwam de kans op het juiste moment: mijn man was erg blij om te kunnen terugkeren, mijn dochters van vijf en zeven zijn nu opnieuw omringd door familie en het onderzoekscentrum van Christine beschikt momenteel over de nodige financiële middelen om investeringen te doen en nieuwe mensen aan te trekken. Bovendien was mijn eigen onderzoek ook net in een nieuwe fase geraakt.” Ontdekking tweede gen Rosa vertrok in 2005 als postdoc naar de VS, oorspronkelijk voor één jaar. “Op de Mayo Clinic hadden ze een paar jaar eerder één genetische factor gevonden voor frontotem- porale dementie (FTD), waar ik voorname- lijk onderzoek naar deed. Frontotemporale dementie is een neurodegeneratieve ziekte die de persoonlijkheid van men- sen aantast. Er hopen zich dan abnormaal veel eiwitten op in de voorhoofdkwab. Voor fron- totemporale dementie zijn dat er twee prominente: TDP43 en TAU. Dat laatste eiwit is hetzelf- de als bij de amyloïde plakken van alzheimer. In Antwerpen had ik tijdens mijn doctoraat tevergeefs gezocht naar een tweede gen dat verantwoorde- lijk was voor frontaalkwabde- mentie met het TDP43-eiwit.” “Tijdens mijn verblijf in Jacksonville was ik betrok- ken bij de identificatie van dat tweede gen en toen besliste ik om dan nog maar een jaartje te blijven om dat gen verder te kunnen onderzoeken. Na dat tweede jaar stapte mijn baas Mike Hutton – de vinder van het eerste gen – over naar de farmaceutische industrie, en hij vroeg me of ik zijn labo wil- de overnemen. Een fantasti- sche kans, maar eentje die ook snel voorbij kon zijn. Het ging op zijn Amerikaans: laat maar eens zien dat je het kan en dat je grants kan binnenhalen, en dan zien we wel verder.” Jongste full professor Rosa háálde effectief een grote beurs van de National Institutes of Health binnen, vond in 2011 nog een derde FTD-gen en werd in 2014 benoemd tot de jongste full professor van de Mayo Clinic. Als klap op de vuurpijl kreeg ze in 2016 de internationale Potamkin Prize, de bekendste en meest prestigieuze award voor onderzoek naar neurodege- neratieve hersenziekten, voor de identificatie van de meest voorkomende genetische oorzaak van frontotempora- le dementie en amyotrofe laterale sclerose. “Dat was een erg boeiende, opwindende tijd. We wisten al een tijdje dat het defecte gen op chromosoom 9 moest zitten, maar we vonden het niet. Uiteindelijk heeft een laborante van mijn labo het gevonden in stukjes DNA tussen de genen. Momenteel zijn we therapieën aan het ontwikkelen om dat DNA te neutralise- ren zodat het geen toxische eiwitten meer aanmaakt.” Blijven onderzoeken Was het dan wel een goed moment om Amerika te verlaten? “Er zijn gelukkig twee onderzoekers uit mijn lab meegekomen naar Het is een geweldige kans om een team op te bouwen met gepassioneerde en gedreven mensen.