MUA32

MAGAZINE UNIVERSITEIT ANTWERPEN 32.2019 35 RWANDA DOSSIER meer lekenrechters –, en soms misbruikt werden om persoonlijke actuele vetes uit te vechten, verkozen de meeste Rwandezen het gacaca -systeem wél boven het klassieke rechtssysteem. “Voor de vaak weinig geletterde Rwandezen staat de klassieke justitie zowel fysiek als psychologisch ver van hen af”, denkt Bert. “De volkstribunalen situeerden zich in hun natuurlijke socioculturele habitat. Ik weet niet of de gacaca’s echt veel verzoening heb- ben gebracht – een van hun oorspronkelijke doelen –, maar ze hebben wél aan een onge- looflijke snelheid aan massajustitie gedaan.” Niet hybride Hoe kijkt Ingelaere na jaren onderzoek terug op de gacaca’s ? Is het een systeem dat opnieuw kan worden ingezet bij soortgelijke feiten? “Ja, zeker wel, maar ik denk dat er wel een aantal elementen anders moeten: hybride rechtssystemen (een combinatie van traditionele en klassieke systemen) brengen immers niet noodzakelijk het beste van twee 1991-1992: aanslagen en mas- saslachtingen naar aanleiding van nieuwe grondwet die meerpartijenstelsel mogelijk maakte. Het RPF voert een guerrillaoorlog en verbrokkelt de macht van Habyarimana. 1993: vredesakkoorden van Arusha willen Tutsi-rebellen samenvoegen met het nationale leger. Dat plan wordt nooit uitgevoerd. 6 april 1994: vliegtuig met Rwandese president Juvénal Habyarimana wordt neerge- schoten en het vermoorden van Tutsi’s en gematigde Hutu’s door de presidentiële garde en Hutu-milities begint. 7 april 1994: tien Belgische VN-soldaten die minis- ter-president Agathe Uwilingiyimana moesten be- schermen, worden vermoord. Daarop trekt België haar 400 blauwhelmen terug. 18 juli 1994: de genocide ein- digt met de overwinning van het RPF en de vlucht van de interim-regering, de milities en het leger naar de omlig- gende landen. Exacte cijfers ontbreken nog steeds, maar tussen de 600 000 en 1 miljoen Rwandezen kwamen om. MASSAJUSTITIE “De volkstribunalen situeerden zich in de habitat van Rwandezen”, denkt Bert Ingelaere ( r. ).