MUA29

DE UITDAGING 44 MAGAZINE UNIVERSITEIT ANTWERPEN 29.2018 aangedreven door het temperatuurverschil tussen Noordpool en tropen. Aangezien de Noordpool sneller opwarmt dan de tropen, neemt het temperatuurverschil tussen beide af en daarmee ook de snelheid van die straal- stroom. De klimaatopwarming zorgt dus voor een afzwakking van de straalstroom, die daar- door meer gaat meanderen en gemakkelijker blokkeert.” Maar wie denkt dat we hier voortaan elke zomer zoals op de Costa Blanca in het zon- netje kunnen flaneren, heeft het mis. “Het kan ook een hele andere kant uitgaan”, gaat Julie verder. “Volgende zomer kan het bij- voorbeeld heel koud en heel nat worden, met zelfs extreme regenperiodes als gevolg. Langer hetzelfde weer is het gevolg van die veranderde straalstroom. Het is dus belang- rijk om te beseffen dat klimaatopwarming meer inhoudt dan een stijging van de gemid- delde temperatuur. Vooral de toename van extreem weer zal meer voelbaar worden.” “In zulke situaties wordt het persistente karakter van bijvoorbeeld droogte ook ver- sterkt door een daling van het bodemvocht, waardoor er minder water verdampt en het aardoppervlak dus nog meer opwarmt en er wolkenvorming ver- hinderd wordt”, gaat Sara verder. “Onze onderzoeksgroep PLECO bestudeert onder andere de invloed van klimaatverandering op de toename van klimaatextremen op bos- sen en andere ecosystemen, en dan vooral op de koolstofcyclus. Die is belangrijk voor de klimaatfeedback: wanneer ecosystemen bijvoorbeeld door droogte minder koolstof opslaan, versterkt dat de klimaatverande- ring nog eens.” Uit het doctoraat van Julie blijkt onder meer ook dat de interactie van de bodem met de atmosfeer gigantisch is. “Tegen 2035 zien we een temperatuurtoename die dubbel zo sterk kan zijn voor bepaalde regio’s onder invloed van de bodem. Het effect van de bodem zal zowel de klimaatverandering als de extremen versterken.” Bij ons zullen de ongemakken, gerelateerd aan de opwarming en de extremen, nog mee- vallen. Wij kunnen aircosystemen installeren, water invoeren en voedselreserves opslaan. “Maar in meer labiele gebieden, zoals het Midden-Oosten en Afrika, kan het drama- tische gevolgen hebben”, legt Sara uit. “Er kunnen oorlogen om voedsel ontstaan, met nog meer vluchtelingen als gevolg. Zo zijn er bijvoorbeeld duidelijke links tussen de onrust in Syrië en Egypte en lange periodes van droogte. Ten gevolge van de hittegolf van 2010 in Rusland werd de prijs van graan in Egypte drie keer duurder, wat de onrust daar aanwakkerde.” Ontbossing De grote uitdaging wordt dus de klimaatver- andering zo snel mogelijk beperken. “Want anders is het dweilen met de kraan open”, zegt Sara. “We moeten ook armere landen helpen zich aan te passen aan de ergste klimaatveranderingen, zodat ze economisch kunnen blijven groeien. Maar zonder de fout te maken die wij gemaakt hebben: het inscha- kelen van fossiele brandstoffen.” Overgaan tot actie is de boodschap, en bossen spelen daarin een erg belangrijke rol. “Die slaan veel koolstof op en hebben tot nu de kli- maatverandering vertraagd. De ecosystemen op het land hebben zo’n 30 procent opgesla- gen van de koolstof die wij uitgestoten hebben sinds het begin van de industriële evolutie. Zonder die koolstofsink zaten we nu al onge- veer aan 500 parts per million koolstofdioxide in plaats van de bijna 410 ppm nu en was de klimaatverandering dus al veel erger. Wemoe- ten eerst en vooral af van de fossiele brand- stoffen en veel meer inzetten op het behoud en bijplanten van bossen. In de tropen is de Het kan ook een hele andere kant uitgaan. Volgende zomer kan het bijvoorbeeld heel koud en heel nat worden, met extre- me regenperiodes als gevolg. Our climate is becoming more extreme It’s one we will all remember: the summer of 2018. Absolutely sweltering and not a drop of rain. Will we have more of these summers in the future? “That seems very likely”, according to Sara Vicca, UAntwerp biologist, and Julie Berckmans, who did research on climate model- ling at Belgium’s Royal Meteorological Institute and the University of Antwerp for her PhD. Climate change will lead to more extremes – it’s something that scientists have been predict- ing for twenty years. One of the reasons for that is the changing location of the jet stream, a kind of current of strong winds that circulates at a height of about 10 km and influences all our weather. During a summer like this one, we see large deviations in its location, meaning the weather gets ‘stuck’ in Europe and we keep getting the same type of airflows. “There are often a few kinks in the jet stream, but now we are seeing much larger deviations”, explains Julie. “It is powered by temperature differences between the North Pole and the tropics. As the North Pole is warming up faster than the tropics, the temperature difference between the two is decreasing and so is the velocity of the jet stream. That means it is becoming more ‘meandering’, and that it gets stuck more easily.” But those who believe that we’ll be basking in the sun every summer, like the Costa Blanca, are mistaken. “We could go completely the opposite way”, continues Julie. “For example, next summer might be very cold and very wet. Having the same type of weather for longer is the result of that slower jet stream. So it’s important to realise that climate warming doesn’t just mean an increase in average tempera- tures. It’s an increase in extreme weather, in particular, that will be noticeable.” E Julie Berckmans