MUA27

COVERVERHAAL 8 MAGAZINE UNIVERSITEIT ANTWERPEN 27.2018 A an de witte muur in wat een doorsnee beschei- den bureau oogt, hangt een wandklok. Het is februari, half acht ’s morgens in New York. Jeffrey Sachs zit in pak en das voor zijn scherm, verwikkeld in een gevecht met kabels tegen een mangelende internetverbin- ding. Hij wint, maar heeft hij al koffie gehad? “Sure and ready, I’m all cafeined up” , lacht hij. Volgens de New York Time s is Sachs ‘waar- schijnlijk de belangrijkste economist ter wereld’. Hij stond twee keer in Time Magazine ’s lijst van 100 meest invloedrijke wereldleiders, en bereisde de afgelopen decennia meer dan 125 landen en meer dan 90 procent van de wereldbevolking. In de vroege jaren 1980 hielp hij als jonge economieprofessor Latijns-Amerikaanse regeringen tegen de hyperinflatie, in 1989 loodste hij Polen uit de communistische planeconomie, en begin jaren 1990 ging hij bij Mikhail Gorbatsjov en Boris Jeltsin op de koffie om ook hen te adviseren over de transitie naar een markt- economie. Het is vandaag 10 316 dagen geleden dat de Berlijnse Muur is neergehaald, exact even lang als dat hij er heeft gestaan. Wist u dat? (verrast) Nee. Mijn dochter zei me enkele weken geleden wel dat het moment eraan kwam. Het had me toen verbaasd hoe de tijd is gevlogen. Het is wat bitterzoet. Ongelukkig genoeg, moet ik zeggen. De verwachtin- gen waren hooggespannen, want hoewel de val van de Muur in zeker opzicht ook traumatisch was, was het jaar 1989 boven- al een annus mirabilis . Het was het tijd- perk waarin Gorbatsjov, die volgens mij de grootste staatsman van onze tijd is, praatte over vrede van de Noordzee tot aan de Stille Oceaan. De wereld heeft sindsdien veel positie- ve ontwikkelingen gekend: het economisch herstel van Centraal-Europa, de uitbrei- ding van de EU, de democratie die zich heeft verspreid. Maar vrede hebben we niet. De hoop was toen groter dan wat hij uit- eindelijk heeft voortgebracht. Wat liep er mis? Een falen van visie en lei- derschap. Aan beide kanten. Toch draagt de VS voor mij het meeste schuld. In de plaats van zijn toenmalige dominantie te gebruiken om problemen op te lossen, heeft de VS die aange- wend omzich van de overwinning van de Koude Oorlog te verze- keren op een manier die, denk ik, het vertrouwen wereldwijd heeft ondermijnd. Niet alles oogt bleek. Maar geloof me: we leefden toen in een opti- mistischere tijd. De kans, die er volgens mij toen echt was, om een duurzame vrede te bouwen, hebben we laten schieten. Staan we er vandaag dan zoveel slechter voor? In mijn visie zijn er wereldwijd enorme uit- dagingen én opportuniteiten, die ons ertoe dwingen om globaal samen te werken. Er zijn grote gevaren, zoals de door de mens geïnduceerde klimaatopwarming, maar ook fantastische mogelijkheden door nieuwe technologie. We kunnen de infor- matierevolutie gebruiken om reeds lang bestaande problemen op te lossen, zoals armoede, ongelet- terdheid, en het gebrek aan toe- gang tot gezondheidszorg. Hoewel we kúnnen samenwerken, lijken we desondanks in een tijd te leven die compleet gevangen zit in toe- nemend wantrouwen, waardoor zelfs het gevaar op wereldwijde vernietiging dreigt. Atoomwetenschappers hebben de doomsday clock naar twee minuten voor middernacht verzet (op 25 januari, red.) . Sinds 1953 heeft ze niet zo dicht bij die rampspoed gestaan. Dat is de paradox van onze tijd. Op de G20 vorig jaar noemde u onze tijd heel onstabiel en beklemtoonde u dat we voor immense geotechtonische veranderingen staan. Wat bedoelde u daarmee? Op systemisch niveau beleven we een periode van opmerkelijke verandering. Je kan die geotechtonisch noemen in de zin dat de basis van de internationale orde momenteel wij- Het zou absoluut onverantwoordelijk zijn om de nucleaire dreiging niet te zien als echt.