Les in Lezen: Onderzoeksluik 1 – Umbrella review van effectief leesonderwijs 43 3.2 Technisch lezen – Vlot lezen In dit hoofdstuk delen we de bevindingen van de reviews voor Vlot lezen. Zoals beschreven is Vlot lezen een onderdeel van Technisch lezen en mondt dit uit in Vloeiend lezen (zie Inleiding). Vlot lezen kan geoperationaliseerd worden aan de hand van een aantal kenmerken of vaardigheden die als afhankelijke variabelen in onderzoek bekeken worden. Concreet gaat het dan om het decoderen en lezen van woorden en pseudowoorden, om geautomatiseerde woordherkenning, accuratesse en snelheid waarmee zinnen of een tekst wordt gelezen zonder rekening te houden met gepast tempo of prosodie. Onze analyse levert 27 reviews op die nagaan hoe vlot lezen wordt beïnvloed. Eerst bekijken we voor een brede populatie de invloed van voorbereidende leesvaardigheden, waaronder beginnende geletterdheid bij kleuters (3.2.1). Vlot lezen is een groeiproces en de onderliggende vaardigheden kunnen ook een invloed hebben op elkaar. Zo kan bijvoorbeeld het decoderen van woorden een invloed hebben op het leestempo voor zinnen en tekst en kan het lezen van woorden op jonge leeftijd voorspellend zijn voor het technisch lezen op latere leeftijd. Dit soort relaties beschrijven we in deel 3.2.2. Instructie in componenten van leesbegrip zoals inzicht in leesstrategieën kan ook een invloed hebben op technisch lezen. Deze variabelen komen aan bod in deel 3.2.3. Ook beschrijven we studies die de relatie tussen algemene leesvaardigheid en vlot lezen bestuderen. Deze komen aan bod in deel 3.2.4. Studies die de invloed nagaan van bredere schriftelijke vaardigheden zoals interventies voor spelling en schrijven komen aan bod in deel 3.2.5. Onze review leverde één review op die de relatie nagaat tussen motivationele componenten en vlot lezen (deel 3.2.6). We eindigen dit hoofdstuk met studies die focussen op een bepaalde doelgroep zoals leerlingen met leesmoeilijkheden, leerlingen met neurobiologische ontwikkelingsstoornissen of leerlingen met een andere thuistaal (deel 3.2.7) en sluiten af met een samenvattend overzicht (deel 3.2.8). 3.2.1 Voorbereidende leesvaardigheden (OV) -> Vlot lezen (AV) Onze umbrella review levert vijf recente reviews op die licht werpen op de vraag of voorbereidende leesvaardigheden van leerlingen voorspellend zijn voor hun vaardigheid in technisch lezen. De eerste vier reviews gaan de invloed na van codegerelateerde variabelen. De laatste review onderzoekt de invloed van technologie bij begripsgerelateerde variabelen. January & Klingbeil (2020) en Hjetland en collega’s (2020) onderzoeken de relatie tussen metingen van codegerelateerde vaardigheden en vlot lezen, waaronder ook de relatie tussen snel serieel benoemen en vlot lezen. Ook Araujo en collega’s focussen op de samenhang tussen snel serieel benoemen en vlot lezen. Een vierde review van Goodwin en Ahn (2013) focust specifiek op het effect van morfologie-instructie. Tot slot gaan Tacaks en collega’s (2015) de toegevoegde waarde na van technologie en multimedia bij het voorlezen van verhalen. January en Klingbeil (2020) bekeken voor diverse screeningsinstrumenten in hoeverre zij samenhangen met andere deelvaardigheden van lezen op hetzelfde moment of later. Het gaat telkens om curriculum-gebaseerde screeningsinstrumenten (CBM’s) die de vroege leesvaardigheden in de kleuterklas, eerste of tweede leerjaar evalueren met als doel risicolezers te identificeren. Vaak gaat het om eenvoudige screeners waarin leerlingen zoveel mogelijk items afwerken in 1 minuut. Voor voorbereidende leesvaardigheden ging het om het identificeren van het beginfoneem, benoemen van letternamen, benoemen van letterklanken, grafeem-foneemkoppelingen, foneemsegmentatie (het opdelen van een gesproken woorden in fonemen).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTg3Nzk=