Les in Lezen: Onderzoeksluik 1 – Umbrella review van effectief leesonderwijs 100 Lee et al. (2020) gingen na in welke mate geletterdheidsinterventies met een technologische component effectief zijn om de algemene leesvaardigheid te versterken van leerlingen met een andere thuistaal die Engels als onderwijstaal leren. In de interventies kon technologie vier vormen van ondersteuning bieden: (1) cognitieve ondersteuning, waarbij technologie het leren ondersteunt door cognitieve tools en strategieën aan te reiken (bv. geletterdheidsprogramma’s als ABRACADABRA of FastForWord, of digitale leeromgevingen als Socrative of Moodle), (2) communicatieve ondersteuning, waarbij technologie tijdens de instructie ingezet wordt om communicatie te bevorderen (bv. woordenschatinstructie via WhatsApp), (3) ondersteunen van het zoekwerk via bv. zoekmachines of digitale woordenboeken, en (4) ondersteunen van presentatievaardigheden. Belangrijk om mee te nemen is dat de onderzoekers enkel geïnteresseerd waren in de ‘higer-order literacy skills’. Onder geletterdheid vallen in de interventies dan ook enkel leesbegrip, het schrijven van een tekst en betekenisgerelateerde taken waarbij leerlingen een reeks nieuwe woorden verwerven. Lee en collega’s stellen vast dat technologie-gerelateerde interventies gemiddeld een gematigd effect hebben op de algemene leesvaardigheid van leerlingen met een andere thuistaal die Engels als onderwijstaal leren, van het eerste leerjaar tot en met het zesde secundair onderwijs. Dit effect is afhankelijk van een aantal factoren. Zo blijkt het type leercontext significant. Interventies in het vreemdetalenonderwijs blijken effectiever dan interventies in het tweedetaalonderwijs. De onderzoekers vermoeden dat dit komt omdat de meeste studies over het vreemdetalenonderwijs uit Oost-Azië komen. Daar treft men een unieke context aan met massale inzet van technologie door de hoge leerling-leerkracht-ratio. Bovendien genereren studies met gestandaardiseerde toetsen lagere resultaten dan door onderzoekers ontwikkelde toetsen. Andere factoren zoals onderwijsniveau, type technologische ondersteuning, didactische aanpak (individueel/coöperatief), duurtijd, intensiteit en totale contacttijd hebben geen impact op het effect. Hall et al. (2016) onderzochten de impact van leesinterventies op de algemene leesvaardigheden van oudere leerlingen van 9 tot 14 jaar, die een andere thuistaal hebben en Engels als onderwijstaal leren. Deze leesinterventies hebben heel wat gemeenschappelijke kenmerken. De instructie gebeurt altijd in de reguliere klas. Er is veel aandacht voor het actief engageren van leerlingen en frequente spreekkansen in verschillende contexten (partnerdiscussies, kleine groep discussies, schrijfoefeningen, tekenactiviteiten, spelletjes). In alle studies besteedden leerkrachten veel aandacht aan de motivatie van de leerlingen en werden leerlingen ook via de eerste taal ondersteund. Woordenschatinstructie gebeurde in alle opgenomen studies heel erg intensief, soms in combinatie met leesbegrip, soms lag de focus uitsluitend op woordenschat. De interventies omtrent leesbegrip gingen in vier studies over het aanleren van leesstrategieën. Hall en collega’s stellen vast dat de interventies een matig effect hebben op de algemene leesvaardigheid, maar enkel voor niet-gestandaardiseerde toetsen. Er zijn geen betekenisvolle effecten voor gestandaardiseerde toetsen. Voor de gecombineerde leesuitkomsten maakt het niet uit of de interventie enkel op woordenschat focuste, of dat dit ook werd gecombineerd met leesbegrip. Verder maakt het ook niet uit of de interventie gebeurt tijdens taallessen of tijdens andere lessen. Tussentijdse conclusie Op basis van deze studies kunnen we besluiten dat de mondelinge taalvaardigheid in de onderwijstaal een sterke voorspeller is van de leesvaardigheid in de onderwijstaal (Prevoo et al., 2015). De relatie tussen leesvaardigheid in de onderwijstaal en de leesvaardigheid in de thuistaal is eerder zwak, maar men merkt wel dat onderwijs in de thuistaal een positieve impact kan hebben (Prevoo et al., 2015). Waarschijnlijk heeft elke extra vorm van aandacht voor taalonderwijs een effect op competenties in thuis- en onderwijstaal. Men kan de leesvaardigheid van deze specifieke doelgroep beïnvloeden door
RkJQdWJsaXNoZXIy MTg3Nzk=