49 Foneem Kleinste betekenisonderscheidende klankeenheid van de taal. Als je in een woord een van de fonemen weglaat, verplaatst of vervangt dan verandert de klankvorm en daarmee ook de betekenis van het woord. (Voeg je bijvoorbeeld het foneem ‘s’ toe in ‘mat’ tot ‘mast’, dan wijzigt de betekenis van het woord). Fonemisch bewustzijn Het vermogen om ‘fonemen’ (individuele letterklanken) te onderscheiden in gesproken woorden en die te manipuleren. ‘Fonemisch bewustzijn’ is een gevorderde fase van het fonologisch bewustzijn: het besef dat woorden uit ‘fonemen’ of losse klanken zijn opgebouwd. Fonologisch bewustzijn Het inzicht in de klankstructuur van taal. Het is een continuüm van klankgevoeligheid (bijvoorbeeld: kunnen rijmen) tot een expliciete vaardigheid om klanken (bijvoorbeeld: klankgroepen, de aanzet van een lettergreep (onset), individuele klanken, enzovoort) in woorden te onderscheiden en die te manipuleren. Inzicht in geschreven taal Het inzicht in hoe geschreven taal werkt omvat onder meer het inzicht dat geschreven taal omgezet kan worden in gesproken taal (en omgekeerd), dat geschreven taal bestaat uit letters die woorden vormen, en dat geschreven taal diverse functies heeft. Verder gaat het hier ook om hoe boeken gebruikt moeten worden en waarvoor ze dienen. Leesvaardigheid (In brede zin) Alle deelvaardigheden die nodig zijn om te lezen. Luisterbegrip Deelvaardigheid van luisteren, waarbij de focus ligt op het taalbegrip. Soms wordt er ook nog een verder onderscheid gemaakt tussen luisterbegrip in het algemeen (bijvoorbeeld: het begrip van mondelinge instructies) en verhaal- en tekstbegrip in het bijzonder. Luistervaardigheid (In brede zin) Alle deelvaardigheden die nodig zijn om te luisteren en te begrijpen. Modelleren Modelleren is een didactische aanpak waarbij je via voorbeeldgedrag toont hoe jij het aanpakt. Mondelinge taal Taaldomein waarin spreken en luisteren centraal staan. Morfeem De kleinste bouwsteen in de taal die een woord betekenis kan geven. Het kan zowel gaan om vrije morfemen (die ook als zelfstandig woord voorkomen, zoals recht of vriend) als om gebonden morfemen (affixen die niet op zichzelf bestaan zoals prefix on- en suffix -schap in onrecht en vriendschap).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTg3Nzk=