4 1. Inleiding Waarom zou je deze inspiratiegids over effectief leesonderwijs lezen? Het lijkt bijna onnodig om het immense belang van lezen te onderstrepen. Goed kunnen lezen én begrijpen wat je leest, is broodnodig: om goed te kunnen leren enerzijds, om simpelweg te kunnen functioneren in deze complexe, talige kennismaatschappij anderzijds. Helaas toont onderzoek (o.a. PIRLS 2016, PIRLS repeat 2018 en Peiling Nederlands Basisonderwijs 2018) aan dat het gemiddelde leesvaardigheidsniveau van de Vlaamse kinderen en jongeren daalt, zowel voor technisch als begrijpend lezen. Op het moment dat we deze inspiratiegids afronden, wachten we op de resultaten van PIRLS 2021. Onderwijs kan het verschil maken voor het leesbegrip van kinderen en jongeren. Al vanaf de kleuterleeftijd kunnen leesinterventies latere leesproblemen voorkomen, maar ook in het secundair onderwijs liggen er kansen om de leesvaardigheid van jongeren te stimuleren en te verbeteren. Om die kansen op een beter leesbegrip te maximaliseren, is een brede visie op leesvaardigheid de meest beloftevolle weg: gebaseerd op de wetenschap, afgetoetst aan de praktijk. Deze gids draagt die brede visie uit. Hij bestaat uit 16 inspiratiefiches waarmee we een steentje willen bijdragen aan effectief leesonderwijs. Deze gids is geen handvat waarmee je als school je volledige leesbeleid kan uittekenen of kritisch evalueren. Wél ruimt de gids misverstanden over effectief leesonderwijs uit de weg, en biedt hij inspiratie voor effectieve leesinterventies, voor alle onderwijsniveaus. Zo tracht de gids een steentje bij te dragen aan de realisatie van de kwaliteitsverwachtingen zoals beschreven in het Referentiekader Onderwijskwaliteit. Wat is ‘effectief leesonderwijs’ en hoe bereik je het? ‘Effectief leesonderwijs’ is onderwijs dat leerlingen op een succesvolle, efficiënte manier leert lezen en hun de betekenis van teksten vlot leert begrijpen. Het hangt van leerkrachten en schoolleiders af of die effectiviteit ook daadwerkelijk bereikt wordt: • door een effectieve evidence informed-didactiek – ondersteund door inzichten uit onderzoek dus, • door een goed inzicht in wat ‘lezen met begrip’ inhoudt, • door leesonderwijs dat op een effectieve manier vormgegeven is. Dat betekent: door verschillende leescomponenten en de bijbehorende didactische ingrepen te combineren. • Hoe lees je deze inspiratiegids? Deze gids bundelt 16 inspiratiefiches. Elke fiche: • vertrekt vanuit een kernvraag over lezen en leesonderwijs. Vaak houdt die vraag verband met een misverstand over leesonderwijs. • formuleert een antwoord op die vraag, gebaseerd op recent wetenschappelijk onderzoek. • geeft aan wat de wetenschappelijke inzichten kunnen betekenen voor je klaspraktijk, via bondige tips of meer uitgewerkte praktijkvoorbeelden. Je kan deze inspiratiegids van voren naar achteren lezen, maar je kan er net zo goed de vragen uitpikken die jou het meest interessant lijken. Achter het brede begrip ‘leesvaardigheid’ gaan verschillende deelvaardigheden en componenten schuil. Denk bijvoorbeeld aan het vaak gemaakte onderscheid tussen technisch en begrijpend lezen. Daarom maakt de gids gebruik van labels. Zo zie je meteen welke component van leesvaardigheid de vraag precies behandelt, en kan je vragen over één bepaalde component makkelijk selecteren. De extra bronnen vermelden we voor wie dieper in het onderwerp duiken wil. Achteraan in deze gids delen we nog extra ideeën waarmee je met je vakgroep of schoolteam verder aan de slag kan. Waar komt het idee voor deze inspiratiegids vandaan? Het Vlaams ministerie van onderwijs en vorming lanceerde in het voorjaar van 2020 een oproep om het leesonderwijs in Vlaanderen te versterken. De oproep wilde duurzame samenwerkingsverbanden rond leesbevordering op school stimuleren. Tijdens de schooljaren 2020-2021 en 2021-2022 liepen 22 Lezen op
RkJQdWJsaXNoZXIy MTg3Nzk=